Joanna Gutral, psycholożka i psychoterapeutka poznawczo-behawioralna, mówi o samopomocy jako o pewnego rodzaju “zrób to sam”.
I dokładnie tak samo jak w DIY (ang. do it yourself - zrób to sam) obowiązuje pewna instrukcja, sposób działania, wskazówki.
Aby móc prawidłowo funkcjonować, zaspokajać swoje potrzeby, potrzebne jest dobre samopoczucie. To ono umożliwia realizację możliwości oraz radzenie sobie z wyzwaniami życia codziennego. Pierwsza (samo)pomoc w kryzysie psychicznym jest pewnego rodzaju “podręcznym zestawem ratunkowym, w którym znajdują się codzienne nawyki, wspomagające proces zdrowienia i powrót do równowagi” (Fundacja Można Zwariować).
Taka instrukcja ratunkowa ma podobne zadanie jak instrukcja udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej. Bo kiedy jest się świadkiem zagrożenia życia/zdrowia innej osoby - obowiązkiem jest niesienie ratunku, wykonanie kilku czynności, które zwiększają szansę przeżycia poszkodowanego. Jeśli chodzi o własny kryzys psychiczny - jest podobnie. Tyle, że w tej sytuacji pomocy można udzielić sobie samodzielnie - dlatego też tak ważna jest obserwacja własnego ciała, myśli, zachowań czy pojawiających się emocji - bo samoświadomość zwiększa szansę na szybszą reakcję i odpowiednie zaopiekowanie siebie.
Pierwsza samopomoc nie wyklucza wsparcia specjalistów - wręcz przeciwnie, tak jak w przypadku udzielania pierwszej pomocy przedmedycznej, kontakt ze specjalistą jest pierwszą czynnością jaką należy wykonać. Kontakt ze specjalistami (psychologami, psychoterapeutami, psychiatrami, interwentami kryzysowymi czy telefonem zaufania) jest kluczowy w momencie kiedy złe samopoczucie się przedłuża, staje się trudnością w codziennym funkcjonowaniu. Warto reagować “zawczasu”.
Drugi ważny aspekt to relacje. Człowiek jest istotą społeczną, do prawidłowego i jakościowego funkcjonowania potrzebuje innych ludzi. Wspierające relacje mają ogromny wpływ na zdrowie. Są one pewnego rodzajem kołem ratunkowym gdy ma się do czynienia z kryzysem psychicznym. Posiadanie wsparcia, możliwości szczerej rozmowy wpływa na prawidłowy rozwój i lepsze radzenie sobie z przeciwnościami.
To o czym również warto pamiętać to psychoedukacja - zdobywanie wiedzy, która może pomóc lepiej zrozumieć sposób funkcjonowania, mechanizmy rządzące ciałem oraz psychiką. Mogą być to różnego rodzaju książki, podcasty czy materiały pojawiające się mediach społecznościowych. Warto mieć na uwadze aby autorami takich informacji byli specjaliści w danej dziedzinie.
W pierwszej samopomocy podkreśla się też znaczenie i niesamowitą moc kontaktu z naturą oraz aktywności fizycznej. Są one niezwykle ważne dla kondycji psychicznej. Wpływają na uregulowanie poziomu stresu, odprężenie, lepszy nastrój. Najlepsza aktywność to ta podejmowana regularnie, z przyjemnością - np. spacer. Jeżeli pojawia się trudność we wprowadzeniu aktywności do życia codziennego - warto zacząć od spontanicznej aktywności fizycznej, np. wybierać schody zamiast windy, jadąc komunikacją miejską wysiadać przystanek wcześniej, a pracując “z domu” robić regularne przerwy, rozciągać się.
To o czym nie można zapomnieć gdy mowa o samopomocy w kryzysie psychicznym to również sen i odpoczynek. To właśnie te dwie czynności, w głównej mierze, przyczyniają się do regeneracji i ładowania baterii organizmu. Podczas snu zachodzą różnego rodzaju procesy mające na celu oczyszczenie organizmu z tego co już niepotrzebne i zbędne, mają też miejsce przeróżne procesy metaboliczne które przyczyniają się do prawidłowego funkcjonowania ciała.
Kryzys psychiczny może objawiać się w różny sposób. Dlatego ważne jest obserwowanie siebie, pogłębianie samoświadomości.
Niektóre sygnały, które mogą świadczyć o kryzysie psychicznym to, m.in. codzienny lęk, anhedonia, utrata zainteresowań, utrzymujące się uczucie zmęczenia, impulsywność, zaburzenia pamięci oraz koncentracji, poczucie osamotnienia, poczucie bezradności.
Jeżeli rozpoznaje się u siebie powyższe objawy - warto wdrożyć plan (samo)pomocy oraz skontaktować się ze specjalistą.
Należy pamiętać, że wszystkie elementy wymienione powyżej, można a wręcz powinno się stosować regularnie, nie tylko wtedy gdy samopoczucie ulega pogorszeniu. Wprowadzenie powyższych wskazówek jest pewnego rodzaju profilaktyką kryzysu psychicznego, którą może (a nawet powinien) stosować każdy.
